KAMPANIA EDUKACYJNA DOTYCZĄCA SZKODLIWOŚCI SPALANIA ODPADÓW W PALENISKACH DOMOWYCH
Tło problemu oraz cele Kampanii
Według przeprowadzonego na zlecenie Komunalnego Związku Gmin anonimowego badania opinii społecznej przez Pracownię Badań Społecznych w Sopocie, średnio aż 15% mieszkańców domków wyposażonych w paleniska na paliwo stałe przyznaje się do pozbywania się z domu odpadów poprzez spalanie. Biorąc pod uwagę każdą gminę z osobna, odsetek ten jest dosyć zróżnicowany:
Istnieje kilka przyczyn, które decydują o tym, że mieszkańcy domków jednorodzinnych spalają odpady w domowych paleniskach. Spośród nich należy wymienić:
- nawyk ukształtowany w dzieciństwie lub młodości – powielanie zachowań rodziców lub dziadków,
- brak świadomości konsekwencji wynikających ze spalania odpadów w niewłaściwych warunkach,
- względy ekonomiczne – zmniejszanie objętości odpadów w pojemniku, celem zaoszczędzenia pieniędzy na wywozie odpadów.
Tymczasem spalanie odpadów w nieprzystosowanych do tego celu piecach domowych stanowi zagrożenie zarówno dla środowiska jak i zdrowia człowieka. Nieodpowiednie parametry spalania, osiągane w paleniskach (m.in. zbyt niska temperatura spalania) powodują, że w jego trakcie do atmosfery emitowane są związki chemiczne, wywierające negatywny wpływ na układ oddechowy, odpornościowy oraz nerwowy, posiadające silne właściwości kancerogenne i mutagenne. Są to m.in. dioksyny, furany, organiczne związki azotu oraz chloru, drobne pyły zawierające metale ciężkie, dwutlenek siarki, tlenek węgla oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne oraz inne.
Zgodnie z „Krajową strategią ochrony środowiska przed trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi” zadaniem władz jest podejmowanie działań na rzecz ograniczania ich emisji. Jednym ze źródeł emisji trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) jest tzw. ”niska emisja”, czyli spalanie odpadów w nieprzystosowanych do tego celu piecach domowych. Realizacja założeń i wytycznych „Krajowej strategii…” jest wypełnieniem obowiązku wynikającego z podpisanej przez Polskę 23 maja 2001 r. Konwencji Sztokholmskiej. Znalazły one swoje odzwierciedlenie w „Programie wykonawczym do II Polityki ekologicznej państwa”. Swoje odniesienie mają także w wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska.
Kampania dot. szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych prowadzona przez Związek ma wyłącznie charakter edukacyjny. Głównym jej zamierzeniem jest osiągnięcie następujących celów:
-
kształtowanie świadomości mieszkańców w zakresie zagrożeń dla środowiska i zdrowia człowieka, wynikających ze spalania odpadów w nieprzystosowanych do tego celu paleniskach domowych,
- promowanie działań zmierzających do ograniczania spalania odpadów w piecach,
- a tym samym zmniejszania emisji trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) do atmosfery, co w efekcie przyniesie poprawę jakości powietrza w regionie,
- promowanie selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych, jako przyjaznej środowisku metody oszczędzania pieniędzy na wywozie odpadów, w opozycji do spalania śmieci w paleniskach domowych,
- dążenie do ukształtowania wśród mieszkańców postawy tzw. „samokontroli sąsiedzkiej”, a tym samym budowa poczucia odpowiedzialności za środowisko,
- wyeksponowanie problemu prawidłowej gospodarki odpadami wśród mieszkańców jako ważnego działania na rzecz ochrony środowiska,
- wzbogacanie wiedzy i aktywizacja środowisk opiniotwórczych.
Grupy, do których kierowana jest Kampania:
- mieszkańców zabudowy jednorodzinnej Związku, wyposażonych w indywidualne źródła ciepła na paliwo stałe,
- mieszkańców pozostałych domków, kamienic oraz bloków mieszkaniowych,
- dzieci i młodzieży, którzy mogą wpływać na zmianę nawyków ludzi dorosłych
- oraz u których budowa świadomości ekologicznej jest niezwykle istotna dla ukształtowania prawidłowych zachowań przyjaznych środowisku,
- urzędników szczebla lokalnego, służb gminnych, nauczycieli oraz pozostałych środowisk opiniotwórczych m.in. dziennikarzy, ludzi mediów.
Związek kampanię realizuje głównie w okresie tzw. grzewczym – tj. od października do marca na terenie swojego działania tj. miast: Gdynia, Reda, Rumia, Sopot, Wejherowo oraz gmin wiejskich: Kosakowo i Wejherowo. Ponadto, ze względu na nawiązanie współpracy z Radiem Gdańsk i Telewizją Gdańsk, niektóre działania obejmowały zasięgiem całe województwo pomorskie, na czele z miastem Gdańsk. Docelowo kampanią objętych zostało ok. 440 000 mieszkańców gmin Związku. Szacunkowo, dzięki intensywnej promocji w Radiu Gdańsk oraz TVP3 Gdańsk, hasło i problematyka Kampanii miała szansę dotrzeć do mieszkańców całego województwa pomorskiego, tj. potencjalnie do ponad 2 000 000 osób.
Partner: | Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku |
Patronat medialny: | Radio Gdańsk TVP3 Gdańsk |
Patronat honorowy: | Prezydent Miasta Gdyni: Wojciech Szczurek |
Wójt Gminy Kosakowo: Jerzy Włudzik | |
Burmistrz Miasta Redy: Krzysztof Krzemiński | |
Burmistrz Miasta Rumi: Elżbieta Rogala-Kończak | |
Prezydent Miasta Sopotu: Jacek Karnowski | |
Prezydent Miasta Wejherowa: Krzysztof Hildebrandt | |
Wójt Gminy Wejherowo: Jerzy Kepka |
ROK 2007 – Kampania pt. „Spalanie śmieci szkodzi i szpeci”
DZIAŁANIA PROWADZONE W RAMACH KAMPANII
1. Kolportaż ulotek
Akcja ulotkowa prowadzona była w okresie od 26 lutego do 12 marca 2007r.. W tym czasie rozdysponowano wśród mieszkańców gmin blisko 110 000 ulotek. Ich kolportaż nastąpił poprzez :
- placówki oświatowe zlokalizowane na terenie gmin Związku,
- bezpłatne biuletyny gminne,
- urzędy miast i gmin oraz służby gminne.
2. Ekspozycja plakatów
W ramach kampanii prowadzono ekspozycję dwóch rodzajów plakatów:
a) Plakaty wielkoformatowe
Plakaty wielkoformatowe (5,04 x 2,38 m) zamieszczone zostały na 20 nośnikach reklamowych typu billboard. Przy wyborze lokalizacji billboardów kierowano się głównie dobrym wyeksponowaniem billboardu oraz optymalnym natężeniem ruchu zarówno samochodowego jak i pieszego w jego pobliżu. Wybranych zostało 20 nośników pozwalających na jak najlepszą ekspozycję plakatów, z czego: 15 na terenie Gdyni, 2 na terenie Sopotu, 2 w Rumi oraz 1 w Redzie. Promocja kampanii na billboardach trwała 2 tygodnie, od 15 do 28 lutego.
Plakaty formatu A1
W trakcie kampanii kolportowanych zostało blisko 1 000 szt. plakatów formatu A1 z przeznaczeniem do ich ekspozycji. Plakaty eksponowane były:
- w placówkach oświatowych na terenie Związku oraz urzędach miast: Gdyni, Redy, Rumi, Sopotu i Wejherowa oraz urzędach gmin Kosakowo i Wejherowo.
- na słupach ogłoszeniowych na terenie 4 gmin Związku (łącznie 120 słupów)
3. Współpraca z lokalnymi mediami
Przy realizacji kampanii „Spalanie śmieci szkodzi i szpeci” Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” nawiązał bardzo dobrą współpracę z najbardziej opiniotwórczymi mediami w regionie tj. z Radiem Gdańsk oraz TVP3 Gdańsk. Obie instytucje wykazały zainteresowanie podejmowaniem działań w zakresie informowania mieszkańców o szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych oraz objęły kampanię patronatem medialnym. Zaowocowało to emisją wielu wyczerpujących, dobrze przygotowanych programów i audycji edukacyjnych (np. spot radiowy, audycja „Klub Radia Gdańsk”, klip animowany, program „Puls Ziemi”, debata „Na dwa głosy”). Emisje zaplanowane były najczęściej w atrakcyjnych, pod względem słuchalności i oglądalności, porach dnia zapewniających dotarcie do jak największej ilości mieszkańców. Kampanii towarzyszyły także artykuły oraz informacje prasowe w „Dzienniku Bałtyckim” i „Gazecie Wyborczej”. Kampania przedstawiana była również w lokalnej stacji telewizyjnej – TTM Chopin.
4. Promocja kampanii na autobusie
Kampania promowana była również poprzez mobilną reklamę zamieszczoną na autobusie ZKM Gdynia, należącym do przewoźnika PKS Wejherowo i obsługującym linię J na trasie Wejherowo Szpital – Reda – Rumia Dworzec PKP. Projekt reklamy przedstawiał hasło kampanii oraz wybrane kadry z filmu animowanego ściśle z nim związane tj. odnoszące się i obrazujące sformułowania „spalanie śmieci szkodzi” oraz „spalanie śmieci szpeci”. Reklama zamieszczona została na autobusie piętrowym, jedynym tego typu pojeździe kursującym w sieci ZKM Gdynia, co sprawiło iż była ona bardziej wyeksponowana. Promocja kampanii na burtach zewnętrznych autobusu rozpoczęła się 1 marca i trwała do 30 kwietnia.
5. Działania w Internecie
Zgodnie z założeniem, główny „ciężar merytoryczny” kampanii przejęła strona internetowa. Na stronie www.kzg.pl stworzony został dział w całości poświęcony problematyce spalania odpadów w paleniskach domowych.
Promocja strony poświęconej szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych odbywała się, oprócz zamieszczania adresu internetowego na wszystkich materiałach drukowanych związanych z kampanią, również przez umieszczanie baneru reklamowego na stronach urzędów gmin zrzeszonych w Związku oraz stronie portalu komercyjnego Małego Trójmiasta Kaszubskiego (www.mtk.pl). Informacja o kampanii pojawiła się również na oficjalnej stronie Radia Gdańsk.
6. Publikacja materiałów edukacyjnych na łamach bezpłatnych biuletynów gminnych?
1-stronicowy materiał edukacyjny dotyczący problematyki szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych ukazał się na łamach 4 bezpłatnych biuletynów tj.
- „Biuletyn Rady i Wójta Gminy Kosakowo”, publikowany w połowie marca
- „Reda – Miejski Biuletyn Informacyjny”, publikowany w drugiej połowie marca
- „Rumskie Nowiny – Biuletyn Informacyjny Urzędu Miasta”, publikowany w pierwszej połowie marca
- „Kuryer Sopocki”, publikowany w pierwszym tygodniu marca.
Łączny nakład wszystkich biuletynów, w których opublikowany został materiał wyniósł 25 400 egzemplarzy.
7. Wsparcie kampanii przez instytucje kościelne
W pierwszym tygodniu trwania kampanii edukacyjnej „Spalanie śmieci szkodzi i szpeci” księży proboszczów wszystkich parafii rzymsko-katolickich znajdujących się na terenie działania Związku wystosowane zostało pismo z prośbą o wsparcie kampanii przeciw spalaniu odpadów w piecach domowych. W sumie o prowadzeniu, idei i celach kampanii oraz szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych powiadomionych zostało 59 księży proboszczów. Jako, że spalanie śmieci jest działaniem na szkodę zdrowia innych ludzi, prośba dotyczyła głównie skierowania krótkiego apelu bądź informacji do wiernych. W przypadku 18 parafii wydających własne biuletyny parafialne w skierowanych pismach Związek skierował prośbę o zamieszczenie krótkiego artykułu. W efekcie informacja o szkodliwości spalania odpadów pojawiła się w 3 biuletynach parafialnych:
- „Dobry Pasterz” – Biuletyn Parafii Chrystusa Dobrego Pasterza w Gdyni Cisowej
- „Michael” – Biuletyn Parafii Św. Michała Archanioła w Gdyni Oksywiu
- „Zacheusz” – Miesięcznik Parafii Podwyższenia Krzyża Św. i Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Gdyni – Witominie.
8. Współpraca ze strażami gminnymi
Aby zwalczać przyjęty wśród mieszkańców stereotyp, iż w większości spraw związanych z ochroną środowiska, w tym również ze spalaniem odpadów w paleniskach domowych, samorządy są bezsilne i nie podejmują żadnych działań interwencyjnych, wystosowana została prośba do komendantów straży gminnych działających na terenie Związku o nawiązanie współpracy. Podobnie jak w przypadku tego typu akcji przeprowadzanych w innych gminach, spodziewano się telefonów od mieszkańców, składających tzw. „donos obywatelski” oraz domagających się interwencji odpowiednich służb. Przy realizacji kampanii udało nawiązać się współpracę oraz uzyskać pomoc ze strony:
- Straży Miejskiej w Gdyni, również w zakresie kolportażu ulotek w trakcie interweniowania w różnych sprawach na terenie zabudowy jednorodzinnej miasta;
- Straży Miejskiej w Sopocie – w zakresie interweniowania w przypadku skarg mieszkańców na spalanie odpadów przez sąsiadów;
- Straży Miejskiej w Wejherowie – pomoc w zakresie realizacji programu „Puls Ziemi” – przedstawienie wypracowanego przez Straż Miejską systemu interweniowania w przypadkach spalania odpadów w paleniskach domowych jako przykładu dla innych gmin.
ROK 2008/2009 – Kampania pt. „Niech Cię oświeci światłość ze śmieci”
Z uwagi na podejmowane obecnie w kraju oraz w województwie decyzje dotyczące budowy instalacji do termicznego przetwarzania odpadów, Związek dostosował zaplanowane działania do obecnie toczącej się dyskusji wokół planowanej lokalizacji takiej instalacji. Wychodząc naprzeciw planowanym inwestycjom Związek zamierza przyczyniać się do uzyskanie akceptacji społecznej dla lokalnych przedsięwzięć gospodarczych, prawnych i inwestycji w zakresie gospodarki komunalnej, w tym budowy spalarni odpadów komunalnych. Taka inwestycja dotyczy pośrednio także mieszkańców terenu poszczególnych miast i gmin należących do Związku. W tym względzie w ramach kampanii, Związek podjął szeroką dyskusję poruszając problem w lokalnej prasie (Echo Miasta, Express Gdyński, Express Powiatu Wejherowskiego, Panorama Powiatu Wejherowskiego, Fakt, biuletyny gminne). Przeprowadzono także działania adresowane do szkół oraz mieszkańców głównie gmin wiejskich (Kosakowo, Wejherowo). W ramach kampanii Związek przygotował trzy broszury informacyjne oraz ulotki z przeznaczeniem do kolportażu do placówek oświatowych oraz radnych i członków komisji ds. ochrony środowiska z terenu swojego działania.
Ponieważ kampania miała charakter reklamowo-medialny, stąd też przeprowadzono następujące działania:
- emisja programów i audycji w Radiu Gdańsk i TVP Gdańsk oraz Telewizji Kablowej „Chopin”,
- emisja 30-sto sekundowego filmu animowanego związanego z kampanią na ekranach LCD w autobusach i trolejbusach kursujących w sieci ZKM Gdynia,
- zamieszczenie filmu animowanego związanego z kampanią na stronie internetowej Związku www.kzg.pl,
- cykl artykułów z biuletynach gminnych oraz artykuły na prawach ogłoszenia w Echo Miasta, Express Gdyński, Express Powiatu Wejherowskiego, Panorama Powiatu Wejherowskiego, Fakt,
- ekspozycja plakatów A1 na słupach ogłoszeniowych.
DZIAŁANIA PROWADZONE W RAMACH KAMPANII
1. Działania w lokalnych mediach
Przy realizacji kampanii pod hasłem „Niech Cię oświeci światłość ze śmieci” Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” podjął współpracę z najbardziej opiniotwórczymi mediami w regionie tj. z Radiem Gdańsk oraz TVP Gdańsk. Obie instytucje wykazały zainteresowanie podejmowaniem działań w zakresie informowania mieszkańców o szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych oraz objęły kampanię patronatem medialnym. Przeprowadzono emisję spotu reklamującego akcję oraz przeprowadzeniem konkursów na antenie Radia Gdańsk pn. „Zielony Komin”. Emisje zaplanowane były najczęściej w atrakcyjnych, pod względem słuchalności i oglądalności, porach dnia zapewniających dotarcie do jak największej ilości mieszkańców.
We współpracy z Radiem Gdańsk zrealizowane zostały następujące działania:
- emisja spotu radiowego – w celu promowania hasła kampanii na antenie radiowej, nagrany został przez Radio Gdańsk 30-sekundowy spot reklamowy; radio przeprowadziło 100 emisji spotu przez 4 tygodnie w okresie od 21 listopada do 18 grudnia, w atrakcyjnych porach dnia m.in. w godzinach szczytu komunikacyjnego porannego oraz popołudniowego,
- akcja konkursowa pn. „Zielony Komin” dla słuchaczy Radia Gdańsk,
- informacja nt. kampanii i problemu w „Programie ekologicznym” w dn. 06.12.2008, godz. 12:00 – 12:15,
- debata z udziałem zaproszonych gości nt. kwestii spalania odpadów podczas audycji „Klub Radia Gdańsk” dnia 17.12.2008, godz. 20:00 – 21:00.
Wspólnie z TVP Gdańsk podjęte zostały następujące działania, zmierzające do promowania problematyki kampanii:
- emisja klipu animowanego dotyczącego tematyki kampanii, emisja klipu na antenie Telewizji Gdańsk, w paśmie programów regionalnych, rozpoczęła się 22 listopada i trwała do dnia 22 grudnia 2008; emitowany był on trzykrotnie bądź dwukrotnie w ciągu dnia; łącznie odbyło się 93 emisji spotów.
Z kolei w ramach współpracy z Telewizją Kablową „Chopin” emisję klipu reklamowego przeprowadzono w okresie od 08.12.2008 do 07.01.2009 roku.
Promocja kampanii poświęconej szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych odbywała się także poprzez umieszczanie baneru reklamowego na stronach urzędów miast i gmin należących do Związku. W celu ułatwienia zainteresowanym internautom poruszania się po stronie Związku i przejścia do działu poświęconego kampanii, na stronie startowej KZG zamieszczono „nakładkę linkującą”. Kliknięcie na nią powoduje bezpośrednie przełączenie do działu „Niech Cię oświeci światłość ze śmieci”. Na stronie Związku zamieszczono także film związany z kampanią.
2. Promocja filmu animowanego w autobusach
Kampania promowana była również poprzez emisję klipu reklamowego na monitorze LCD w autobusach komunikacji miejskiej w Gdyni. Reklama zamieszczona została w 46 liniach komunikacji miejskiej kursujących na terenie całej Gdyni, jak również na liniach do Sopotu, Rumi czy gminy Kosakowo. Promocja Kampanii na monitorach LCD rozpoczęła się 23 listopada 2008 i trwała do 5 grudnia 2008. Łącznie spot reklamowy ukazał się 133 504 razy.
3. Akcja plakatowa
W ramach kampanii przeprowadzono ekspozycję plakatów A1 na słupach ogłoszeniowych na terenie miast i gmin Związku. Wydrukowano 1 000 sztuk, a ich ekspozycja rozpoczęła się na przełomie grudnia 2008 i stycznia 2009 roku.
4. Współpraca z placówkami oświatowymi
Promowanie działań zmierzających do ograniczenia spalania odpadów w paleniskach domowych na rzecz selektywnej zbiórki odpadów prowadzono także w placówkach oświatowych. Dla dzieci przedszkolnych oraz uczniów szkół podstawowych klas I-III przeprowadzono konkurs plastyczny pt.: „Spalanie śmieci szkodzi i szpeci”. Do konkursu przystąpiło 29 placówek oświatowych, z których łącznie napłynęły 173 prace.
ROK 2009/2010 – Kampania pt. „W domowym piecu spalanie śmieci truje i rujnuje”
DZIAŁANIA PROWADZONE W RAMACH KAMPANII
1. Działania w lokalnych mediach
- TK CHOPIN – emisja filmu animowanego pt.: „Niech Cię oświeci światłość ze śmieci” – grudzień 2009,
- „Dziennik Bałtycki” – dodatek ekologiczny – artykuł dot. szkodliwości spalania w piecach domowych – listopad 2009,
- Publikacje w biuletynach gminnych (z ternu gmin Związku) – od grudnia 2009 do lutego 2010.
2. Działania promocyjne
- Plakaty na słupach ogłoszeniowych w gminach należących do Związku – styczeń 2010,
- Kolportaż ulotek dot. szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych poprzez biuletyny gminne – grudzień 2009 – styczeń 2010.
3. Działanie edukacyjne
- Edukacja społeczeństwa w temacie spalania odpadów w piecach domowych – spotkanie z przedstawicielami Straży Gminnych i Miejskich – 28 października 2009.
- Edukacja dzieci i młodzieży
- projekt edukacyjny dot. szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych pod hasłem „W domowym piecu spalanie śmieci truje i rujnuje”.
Związek na początku roku szkolnego 2009/2010 zaprosił placówki oświatowe do udziału w kampanii „W domowym piecu spalanie śmieci truje i rujnuje” poprzez realizację specjalnie w tym celu opracowanego przez Związek projektu edukacyjnego. Wszystkim szkołom i przedszkolom przekazano ok. 250 zestawów informacyjno-edukacyjnych stanowiących bazę merytoryczną do podejmowanego przez kampanię problemu (cykl trzech broszur: Czym palisz w swoim „ognisku domowym”?, Niech Cię oświeci jasność ze śmieci, Jeżeli spalać to nie indywidualnie!!!, ulotki i plakaty dot. kampanii). Celem projektu było przygotowanie i przeprowadzenie przez placówki oświatowe lokalnych aktywności (np. lekcje wychowawcze, spotkania z rodzicami, gazetka szkolna, szkolne wydawnictwa itp.) adresowanych do własnych uczniów, ich rodziców i lokalnych społeczności. Podjęte działania miały uświadamiać szkodliwość i niebezpieczeństwo spalania odpadów w warunkach domowych, promować oszczędność i odzysk surowców oraz energii, propagować zachowania przyjazne środowisku w gospodarstwie domowym zgodnie z postulatem holistycznego podejścia do środowiska i edukacji dla zrównoważonego rozwoju.
Bezpośrednio w projekcie uczestniczyło 26 placówek oświatowych z terenu Związku, w tym ok. 9 tys. dzieci i młodzieży. W ramach projektu realizowanego w placówkach oświatowych rozdano ponad 13 tys. ulotek oraz rozwieszono ok. 400 sztuk plakatów promocyjnych. Szkoły i przedszkola biorące udział w projekcie wykazały się ogromnym zaangażowaniem, w związku z czym wszystkie placówki zostały uhonorowane tytułem „Lidera Lokalnej Ekologii 2009/2010”.