Część III – Laboratorium edukacji ekologicznej

Edycja III cz. 3 programu Komunalnego Związku Gmin „Dolina Redy i Chylonki” pn. „Szkoła/Przedszkole dla środowiska” pt.  „Laboratorium edukacji ekologicznej”, czyli realizacja doświadczeń i eksperymentów w warunkach przedszkolnych i szkolnych.W ramach trzeciej części programu szkolni/przedszkolni koordynatorzy mając do dyspozycji zeszyt ekologiczny pt. „Laboratorium edukacji ekologicznej. Jak tworzywa sztuczne zmieniły nasze życie” (opracowany w drugiej części programu) realizowali wybrane z wydawnictwa doświadczenia i eksperymenty. 

Efekty zrealizowanych działań:

– 11 placówek oświatowych aktywnie uczestniczyło w 3. części programu i przedłożyło sprawozdanie z realizacji eksperymentów/doświadczeń,
– łącznie przeprowadzono 32 doświadczenia i eksperymenty,
– 16 szkolnych/przedszkolnych koordynatorów zaangażowanych w program,
– 19 nauczycieli wspomagających, którzy współpracowali z koordynatorami w przygotowaniu i przeprowadzeniu doświadczeń na terenie macierzystej placówki,
– 506 dzieci i uczniów zaangażowanych bezpośrednio w działania badawcze.

Najchętniej wybierane eksperymenty:

Guziki z mleka (7), Jak robić ekologiczne zakupy? (7), Plastikowe kubki w gorącej wodzie kąpane (3), Domowe SPA (3), Jak przyspieszyć wzrost roślin? (2), Poznajemy dżdżownice – zakładamy kompostownik (2), Dbamy o czyste powietrze (2), Znikające obrazki – działania plastyczne na folii (2), Czy woreczek foliowy jest szczelny? (1), „Eko – czary” z tworzyw sztucznych (1), Tworzywa sztuczne są różne (1),  Czy wybór kosmetyków wpływa na środowisko? (1).

Podsumowanie:

• Dzieci/uczniowie czynnie angażowali się w wykonywanie eksperymentów/doświadczeń, zadawali pytania i stawiali hipotezy, a na podstawie wykonanych obserwacji formułowali logiczne wnioski.
• Przeprowadzane eksperymenty/doświadczenia były podstawą do szerszej dyskusji i innych aktywności związanych z głównym tematem programu.
• W związku z czasowym zamknięciem szkół z powodu pandemii COVID-19, głównie przedszkola miały możliwość realizacji trzeciej części programu. Część placówek wycofała się z udziału w programie; część miała utrudnione realizowanie zaplanowanych zajęć spowodowane absencją nauczycieli z powodu zachorowań na COVID-19 i kwarantanny. W starszych klasach pojawiały się próby prowadzenie doświadczeń w formie pokazu on-line lub zdalnie bezpośrednio w domu ucznia.

Wnioski z realizacji doświadczeń/eksperymentów

1. Ciekawość świata i pasja jego odkrywania jest czynnikiem sprzyjającym wykorzystywaniu metody badawczej na lekcjach.
2. Przestrzeń do naukowych działań sprzyja odkrywaniu przez dzieci/uczniów i ich nauczycieli własnego potencjału.
3. Samodzielne doświadczenia i eksperymenty rozwijają u dzieci i uczniów postawę badawczą oraz kształtują w nich kompetencje miękkie (krytyczne myślenie, logika, praca w zespole itp.).
4. Zajęcia pozalekcyjne i koła zainteresowań są pewną alternatywą na przeprowadzanie doświadczeń i eksperymentów, niemniej wykluczają część uczniów z możliwości uczestniczenia w tego typu zajęciach.
5. Metody badawcze są doskonałym sposobem na realizację materiału z zakresu podstawy programowej i sprzyjają działaniom na rzecz zmiany kultury uczenia się w Polsce.

Rekomendacje wynikające z realizacji doświadczeń i eksperymentów

1. Stałe włączenie metody badawczej w repertuar narzędzi dydaktycznych ‒ w miarę możliwości w ramach wszystkich zajęć edukacyjnych, a nie tylko przedmiotów przyrodniczych.
2. Przy realizacji doświadczeń/eksperymentów planowanie pracy na dłuższy czas niż jedna jednostka lekcyjna. Dobre zaplanowanie, przygotowanie i organizacja pracy zapewnią komfort pracy dla nauczyciela i dzieci/uczniów.
3. Ciągły rozwój metodyczny i merytoryczny nauczyciela w celu uzyskania pewności i odwagi do organizowania i przeprowadzania doświadczeń. Konsultacje w ramach grona pedagogicznego (wzajemna inspiracja) oraz konsultacje eksperckie z podmiotami zewnętrznymi mogą stanowić efektywny mechanizm podnoszenia kompetencji dydaktycznych nauczycieli.
4. Pełne wykorzystanie metody badawczej – w przypadku realizacji doświadczeń bardzo ważny jest etap wnioskowania, w tym weryfikacja założeń i pokazanie związku praktyki eksperymentu z prawami przyrody (lub innymi, w zależności od rodzaju badania).
5. Szersze włączanie uczniów w przebieg lekcji – pozwalanie dzieciom i uczniom na swobodne realizowanie doświadczeń.
6. Korzystanie z zestawów laboratoryjnych w tzw. małej skali lub zrobionych samodzielnie przez nauczyciela/uczniów.

Uzupełnienie treści zawartych w programie

„Przygoda na Pacyfiku” – komiks z serii „Eko pamiętnik” #9

Historia młodzieżowa, która przemyca ogrom wiedzy w myśl hasła „Jak tworzywa sztuczne zmieniły nasze życie?”. Wydawnictwo dostępne na stronie www.kzg.pl  (zakładka „Materiały edukacyjne”) lub w wersji papierowej do pobrania w biurze Komunalnego Związku Gmin „Dolina Redy i Chylonki”.