Jeziora i stawy

Pomimo bogatej i zróżnicowanej rzeźby terenu obszar leżący w granicach administracyjnych gmin Związku jest dość ubogi w śródlądowe zbiorjeziora_i_stawy1 jeziora i stawyniki wodne. Jeziora tu występujące są niewielkie, a ich powstanie związane jest z działalnością lądolodu. Położone są głównie w gminie Wejherowo.

Do najciekawszych i jednocześnie największych można zaliczyć Jezioro Orle. Położone jest w środkowej część Pradoliny Redy-Łeby na wysokości 26,4 m n.p.m., w odległości około 7 km od Wejherowa w miejscowości Orle (gmina Wejherowo). Przepływa przez nie rzeka Reda. Jezioro Orle jest w znacznej części sztucznym zbiornikiem powstałym w wyniku eksploatacji kredy jeziornej i torfu. Eksploatacje prowadzono co najmniej od 1872 roku, co doprowadziło do zwiększenia powierzchni jeziora do 64,7 ha. Pierwotne jezioro jest pozostałością większego akwenu wodnego powstałego w zagłębieniu wytopiskowym, wypełniającym się z biegiem stuleci kredą jeziorną (gytiią jeziorną). Osady kredy jeziornej w misie jeziora są największe w Polsce, ich średnia miąższość wynosi około 7 metrów. Węglan wapnia w nich zawarty stanowi około 50%.

Jezioro Orle dzieli się na dwie części:

  • Stare Orle o powierzchni 39,9 ha ma naturalne pochodzenie. Jego średnia głębokość jest niewielka wynosi zaledwie 1,6 m (przy maksymalnej głębokości 2,6 m).
  • Nowe Orle, które powstało w skutek pozyskiwania kredy jeziornej. W akwenie tym o powierzchni 24,8 ha średnia głębokość nie przekracza 1,8 m.

Całe jezioro jest zbiornikiem eutroficznym o wodach bogatych w składniki odżywcze. Mozaika siedlisk, wytworzona na podłożu o zróżnicowanym odczynie i żyzności, sprzyja rozwojowi różnorodności biologicznej. Północno-wschodnie obrzeża zbiornika stanowią najcenniejszą część okolic jeziora i postulowane są do utworzenia w tym miejscu rezerwatu przyrody pod nazwą „Łęgu nad Jeziorem Orle”. Obecnie przez obszar projektowanego rezerwatu przebiega ścieżka dydaktyczna „Jezioro Orle i Okolice na Ziemi Wejherowskiej”. Znaczna większość innych naturalnych jezior położona jest na wysoczyźnie Pojezierza Kaszubskiego w południowej części gminy Wejherowo. Są to stosunkowo niewielkie jeziora, których wody wypełniają zagłębienia powstałe w skutek wytapiania się bryły martwego lodu (Jeziora wytopiskowe) pozostawionych tu przez wycofujący się lodowiec, lub bezodpływowe zagłębienia między morenowe. W skutek wytapiania się mniejszych brył lodu powstały małe stawy zwane oczkami.

Zestawienie największych jezior na terenie Komunalnego Związku Gmin „Doliny Redy i Chylonki”
Nazwa Jeziora Wysokość npm (m) Pow.(ha) Głębokość max. (m) Głębokość średnia (m) Długość linii brzegowej (m)
Orle 26,4 64,7 2,6 1,7 b.d.
Stare Orle 26,4 39,9 2,6 1,6 b.d.
Nowe Orle 26,4 24,8 b.d. 1,8 b.d.
Wyspowo 109,0 23,0 4,6 2,6 1910
Zawiat 154 18,4 15,5 6,5 1620
Borowo 163,0 15,4 9,2 3,7 2280
Wygoda 149,5 10,6 16,2 6,6 1910
Bieszkowice 154,0 10,3 7,2 3,2 1,15
Pałsznik b.d. 8,7 18,0 6,0 b.d.
Utrabowskie b.d. 5,3 b.d. b.d. b.d.
Stoborowe b.d. 3,5 b.d. b.d. b.d.
Krypko b.d. 2,6 9,0 3,5 b.d.
Rąbisko b.d. 2,6 b.d. 2,0 b.d.
Żabno b.d. 1,5 b.d. 2,0 b.d.

b.d. – brak danych

jeziora_i_stawy2
Fot. Niebieskie jezioro lobeliowe Pałsznik

Ciekawostką jest występowanie na terenie Komunalnego Związku Gmin „Dolina Redy i Chylonki” niebieskich jezior oligotroficznych. Jeziora te są przeważnie dość głębokie, mają żwirowe lub kamieniste, rzadziej piaszczyste dno, a co za tym idzie ich wody są ubogie w substancje odżywcze. Są to młode geologicznie jeziora z ubogą i specyficzną dla nich florą i fauną. Rośliną wyróżniającą jeziora oligotroficzne jest Lobelia jeziorna (Lobelia dortmanna) (jeziora lobeliowe). Jednym z takich jezior jest Pałsznik położony w południowo – wschodniej części Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Jezioro to łącznie z jeziorem Wygoda stanowi część rezerwatu przyrody „Pełcznica”.

jeziora_i_stawy3 jeziora i stawy
Fot. Niebieskie jezioro lobeliowe Pałsznik

Oprócz jezior powstałych w naturalnych procesach geologicznych liczne są również sztuczne zbiorniki wodne, których geneza wiąże się z działalnością człowieka. Są to stawy i zbiorniki zaporowe, skupione głównie wzdłuż cieków wodnych. Obecnie w wielu takich stawach prowadzona jest hodowla ryb. W obrębie wysoczyzn polodowcowych Pojezierza i Pobrzeża Kaszubskiego tworzą się niewielkie bezodpływowe sadzawki wypełniające opuszczone doły porefulacyjne. Podobny charakter mają, spotykane w dnie pradoliny, wypełnione wodą doły powstałe w skutek eksploatacji torfu.

Źródła:

  • red. Korzeniewski K., „Zatoka Pucka”, UG, Gdańsk, 1993
  • Augustowska M., Pilczewski B., Witomiński M., „Rzeki Przymorza”, UG, Gdynia, 1994
  • red. Piekarek-Jankowska H., Dutkowski M., „Zespół Miejski Gdyni”,Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk, 1998
  • Wróbel B., „Studium Hydrogeologiczne Pradoliny Redy w rejonie Wejherowa”,IBW PAN, Gdańsk, 1993
  • „Podział Hydrograficzny Polski”, IMGW, Warszawa, 1980 (cz.II/, 1983/cz. I)
  • „Raport o stanie środowiska naturalnego powiatu wejherowskiego – stan na 2001” Starostwo Powiatowe w Wejherowie, 2002
  • Wagner H., „O skutkach katastrofalnego opadu pod Gdynią w dniach 16 i 17 maja 1937 r.”, [w] „Przegląd Budowlany”, IX, 2, s. 515-518
  • „Raport o stanie środowiska naturalnego w Sopocie” , UM, Sopot, 2002
  • Szukalski J., „Środowisko Geograficzne Trójmiasta” , UG, Gdański, 1971
  • Ustawa z dnia 18 lipca 2001r., Prawo Wodne, (Dz. U. 01.115.1229)