Gmina Wejherowo

Krótka charakterystyka:

Gmina wiejska Wejherowo położona jest w południowo-zachodniej części województwa pomorskiego, sąsiadując bezpośrednio z obszarem węzłowym aglomeracji trójmiejskiej. Bezpośrednio graniczy: z miastami: Wejherowem, Reda , Rumia i Gdynią, z gminą Szemud i gminami Luzino, Gniewino, Krokowa. Należy do powiatu wejherowskiego, którego siedziba znajduje się w mieście Wejherowie.

Sąsiedztwo gminy powoduje, że pełni ona funkcje terenów podmiejskich tworząc zaplecze rozwoju indywidualnego mieszkalnictwa, zaplecze rekreacyjno-wypoczynkowe oraz zaplecze dla rozwoju sektora produkcyjno-usługowego. Ze względu na specyficzny układ przestrzenny obszarów leśnych oraz przebieg ważnego w skali kraju ciągu komunikacyjnego, zauważyć można wyraźną koncentrację wyżej wymienionych funkcji w centralnej części gminy, za wyjątkiem funkcji rekreacyjnej, ściśle uzależnionej od przestrzennego zróżnicowania przyrodniczych walorów turystycznych. Z uwagi na to, iż miasto Wejherowo położone jest centralnie w stosunku do gminy (która otacza je z trzech stron), brak jest w gminie wykształconego ośrodka gminnego, którego rolę pełni miasto Wejherowo.

Walory krajobrazowe

Miasto i gmina Wejherowo położone są w południowo-zachodniej części województwa pomorskiego, w granicach trzech mezoregionów fizyczno-geograficznych: Pobrzeża Kaszubskiego-Wysoczyzny Żarnowieckiej, Pradoliny Redy-Łeby i Pojezierza Kaszubskiego. Sąsiadują bezpośrednio z obszarem węzłowym aglomeracji trójmiejskiej, Miasto Wejherowo otoczone wzgórzami morenowymi leży w pradolinie rzeki Redy-Łeby w północnej części województwa pomorskiego. Jest to piękny pagórkowaty, pokryty lasem teren z licznymi jeziorami. Naturalne środowisko i swoisty mikroklimat to efekt zasobów leśnych, które pokrywają prawie 50% powierzchni miasta. Na obszarze miasta Wejherowa i w jego najbliższym sąsiedztwie znajdują się: Trójmiejski Park Krajobrazowy , otulina Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego , Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Darżlubskiej , rezerwat przyrody „Gałęźna Góra” . Teren Wejherowa objęty jest oddziaływaniem wiatru o efekcie zbliżonym do tzw. tunelu aerodynamicznego (termin znany z klimatologii miasta). Dzięki niemu możliwe jest „przewietrzenie” wszelkiego typu zanieczyszczeń atmosfery.

Z północnego-zachodu na południowy-wschód tereny gminy Wejherowo przecina Pradolina Redy-Łeby, która posiada swoją kontynuację w kierunku zachodnim, na obszarze gmin: Luzino, Łęczyce i Gniewno oraz ku wschodowi -na terenie miast Wejherowo i Reda oraz gmin Kosakowo i Puck. Pradolina pełni istotną rolę ekologiczną (korytarz dla migracji gatunków zwierząt i roślin, regulacja stosunków wodnych w gminie) oraz gospodarczą (Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 110 ) dla gminy Wejherowo. Wysoka ranga przyrodnicza pradoliny została także uznana poprzez objęcie jej ochroną konserwatorską w formie obszaru chronionego krajobrazu oraz włączeniem jej do sieci ekologicznej ECONET w randze korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym.

Przyroda

Ranga przyrodnicza lasów gminy Wejherowo i jej otoczenia została uznana poprzez ochronę w formie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego oraz Obszaru Chronionego Krajobrazu Puszczy Darżlubskiej. Kompleksy leśne Lasów Oliwskich i Puszczy Darżlubskiej wiążą teren gminy ku północy z gminą Puck i Krokowa oraz Nadmorskim Parkiem Krajobrazowym , a ku południowi z miastami aglomeracji trójmiejskiej. Tereny leśne zajmują ponad 60% powierzchni gminy. Podstawową przyczyną dużej atrakcyjności gminy dla mieszkańców pobliskich ośrodków miejskich są jej walory przyrodnicze tj. urozmaicona rzeźba terenu, lasy, cenne przyrodniczo obszary oraz kilka niewielkich jezior.

Na terenie gminy znajdują się następujące obszary i obiekty objęte ochrona prawną:

• Rezerwaty: Lewice (położony w południowej części gminy na wschód od miejscowości Małe Gowino w granicach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, Gałęźna Góra (położony jest w obrębie krawędzi wysoczyzny Pojezierza Kaszubskiego w granicach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego ), Cisowa (niewielki fragment jego południowo -zachodniej części znajduje się w granicach gminy, na wschód od Łężyc), Pełcznica (rezerwat położony jest w granicach Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego).
• Trójmiejski Park Krajobrazowy i jego otulina -w granicach gminy Wejherowo znajduje się 38% całkowitej powierzchni parku, tj. 7 750 ha. Otulina parku obejmuje grunty położone w południowo-zachodniej i południowej części gminy o powierzchni około 22,9 km2.
• Obszary chronionego krajobrazu – Puszczy Darżlubskiej i Pradoliny Redy-Łeby ;
• lasy ochronne i Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Oliwsko-Darżbulskie,
• strefy ochronne głębinowych ujęć wody;
• strefy ochronne miejsc gniazdowania chronionych gatunków ptaków;
• obszary górnicze udokumentowanych złóż surowców.

Walory historyczne

Na terenie gminy Wejherowo 14 obiektów wpisanych jest do rejestru zabytków:

• zespół ruralistyczny w Górze Pomorskiej,
• zespół domów robotniczych w Gościcinie,
• 12 stanowisk archeologicznych.

Zespół ruralistyczny Góry Pomorskiej został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych w 1985 roku. Ochrona konserwatorska obejmuje historycznie ukształtowany układ przestrzenny wsi – zabytkowej struktury przestrzennej niwy siedliskowej oraz miejscowej tradycji architektonicznej.

Wśród obiektów zabudowy mieszkaniowej na szczególną uwagę zasługuje osiedle domków robotniczych powstałe w przy Gościcińskiej Fabryce Mebli w 1909 roku. Zespół ten stanowi jeden z nielicznych zachowanych przykładów budownictwa mieszkalnego na wsi z początku XX w. W jego skład wchodzi 11 cztero-rodzinnych domów, usytuowanych po obu stronach ulicy Drzewiarza. Stosunkowo najlepiej zachowane tradycyjne zespoły zabudowy zagrodowej znajdują się w miejscowości Góra Pomorska.

Obiekty archeologiczne wpisane do rejestru zabytków stanowią: cmentarzyska (Gościcino, Gowino, Kąpino, Łężyce, Sopieszyno, Usatarbowo, Zbychowo) i grodziska (Gniewowo, Gowino, Orle) oraz dwie osady wielokulturowe (Orle).

Około 60% rozpoznanych na terenie gminy stanowisk archeologicznych stanowią ślady osadnictwa datujące się przeważnie na okres neolitu, wczesną epokę żelaza, a także wczesne średniowiecze i okres nowożytny. Na uwagę zasługują trzy grodziska wczesnośredniowieczne znajdujące się w miejscowościach: Gniewowo, Gowino i Orle, które jako jedyne posiadają własną formę krajobrazową. Dużą grupę, wśród rozpoznanych stanowisk archeologicznych, stanowią cmentarzyska, w tym także cmentarzyska grobów skrzynkowych, pochodzące z wczesnej epoki żelaza i epoki halszyckiej. Usytuowane są one w miejscowościach Bieszkowice, Bolszewo, Gościcino, Kąpino, Sopieszyno, Ustarbowo i Zbychowo.

Na terenie gminy Wejherowo na uwagę zasługuje również pięć zespołów dworsko-parkowych w: Bolszewie, Górze Pomorskiej, Kąpinie, Łężycach i Pętkowicach. Pochodzą one z końca ubiegłego stulecia lub przełomu wieków. Układ przestrzenny większości z nich jest zaburzony, a stan zachowania obiektów jest zróżnicowany. Stosunkowo najlepiej zachował się zespół dworski w Górze Pomorskiej i Bolszewie, gdzie zachowane są zarówno obiekty mieszkalne, budynki gospodarcze jak również ogrody. W gminie znajduje się ponadto sześć kościołów parafialnych, przy czym najstarsze kościoły to kościół w Bolszewie (II poł. XIX w.) i Górze Pomorskiej (pocz. XX w.) Wsie wokół Wejherowa są ośrodkami sztuki ludowej, zwłaszcza hafciarstwa (kaszubski haft jedno i wielobarwny), zdobnictwa w drewnie i rzeźbiarstwa.

Walory turystyczne

Podstawową przyczyną atrakcyjności gminy dla mieszkańców pobliskich ośrodków miejskich są jej walory przyrodnicze tj. urozmaicona rzeźba terenu, lasy cenne przyrodniczo obszary oraz kilka niewielkich jezior. Położenie gminy pomiędzy centrami turystycznymi jest z jednej strony ograniczeniem, a z drugiej strony atutem rozwoju obsługi rekreacyjnej oraz wyjazdów sobotnio-niedzielnych i świątecznych (bezpośrednie sąsiedztwo z gęsto zaludnionymi obszarami miast Wejherowa, Reda , Rumi oraz dalej położonego Trójmiasta).

W gminie Wejherowo ruch turystyczny skupia się przede wszystkim wokół jezior Zawiad i Bieszkowice (w rejonie Bieszkowic) oraz Wyspowo (wieś Zbychowo). Na terenie gminy znajdują się 3 szlaki turystyczne oraz 2 ścieżki dydaktyczne, a także 1 ścieżka rowerowa. W chwili obecnej baza noclegowa jest jeszcze niedostatecznie rozwinięta. Na tle województwa pomorskiego liczba miejsc noclegowych w gminie Wejherowo stanowi jedynie 0,18% miejsc w całym województwie.

Powierzchnia: Powierzchnia gminy wiejskiej Wejherowo wynosi 194 km2. Użytkowanie gruntów (Dane Powszechnego Spisu Rolnego z 20.V.2002 r.): grunty orne – 3 265 ha sady – 33 ha łąki – 986 ha pastwiska – 354 ha lasy i grunty leśne – 585 ha

Władze: Wójt Gminy Wejherowo – Przemysław Kiedrowski

Adres: Urząd Gminy Wejherowo ul. Transportowa 1 84-200 Wejherowo tel. (0-58) 677-97-01 fax. (0-58) 677-97-00

Źródła: Materiały własne KZG „DRiCh”, dane z GUS.