Parki Krajobrazowe są jedną z form ochrony przyrody, którą stosuje się do zachowania wybitnych walorów krajobrazowych. Według art. 16 ustawy z 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. nr 92. poz. 880) „Park Krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju”. Zgodnie z ustawą za utworzenie parku krajobrazowego odpowiedzialny jest wojewoda, który w drodze odpowiedniego rozporządzenia ustala jego nazwę, obszar przez niego zajmowany i przebieg granic. Wojewoda może również wyznaczyć otulinę parku wraz z obowiązującymi w niej zakazami. Również w drodze rozporządzenia wojewody może nastąpić zmiana granic lub całkowita likwidacja parku, kiedy straci on wartości przyrodnicze, kulturowe i historyczne (art. 16, pkt 3). Projekt takiego rozporządzenia, które zmienia granice, lub likwiduje park musi być skonsultowany z właściwą miejscowo radą gminy (art. 16, pkt 4). Wojewoda również ustanawia statut i strukturę organizacyjną parku (art. 16, pkt. 5).
Artykuł 17 powyższej ustawy określa zakazy, które mogą być wprowadzone w Parku Krajobrazowym. Artykuł ten zakazuje:
- realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.5);
- umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, rybackiej i łowieckiej;
- likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;
- pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;
- wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych;
- dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;
- budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej;
- lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 200 m od krawędzi brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego;
- likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;
- wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych;
- prowadzenia chowu i hodowli zwierząt metodą bezściółkową;
- utrzymywania otwartych rowów ściekowych i zbiorników ściekowych;
- organizowania rajdów motorowych i samochodowych;
- używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych.
Zakazy te nie ograniczają znacząco gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej na terenie Parku. Zakazane jest natomiast prowadzenie działalności, która może negatywnie wpłynąć na środowisko naturalne, w szczególności działalności inwestycyjnej.
Na obszarze Województwa Pomorskiego znajduje się dziewięć Parków Krajobrazowych, z których dwa (Tucholski i Pojezierza Iławskiego) tylko częściowo położone są w obrębie granic województwa. Łącznie zajmują one 9,17% powierzchni województwa, co daje w sumie 167 856,2 ha. Największym co do wielkości Parkiem jest utworzony w 1981 roku Park Krajobrazowy Dolina Słupi położony w granicach dwóch powiatów: słupskiego i bytowskiego. Pokrywa on obszar 37 040 ha. Najmniejszym parkiem (4 410 ha) leżącym w całości w obrębie Województwa jest Park położony w powiecie nowodworskim i chroniący środowisko Mierzei Wiślanej między Sztutowem a granicą Państwa.
Na terenie gmin należących do Komunalnego Związku Gmin „Dolina Redy i Chylonki” znajdują się dwa najstarsze w Województwie Pomorskim Parki Krajobrazowe (mapa ochrony przyrody na terenie Komunalnego Związku Gmin „Dolina Redy i Chylonki”). Są to utworzony w 1978 roku Nadmorski Park Krajobrazowy, oraz powstały rok później Trójmiejski Park Krajobrazowy.
Źródła:
- Przewoźniak M., (red), 2001, Trójmiejski Park Krajobrazowy. Przyroda-Kultura-Krajobraz. Materiały do Monografii Przyrodniczej Regionu Gdańskiego, t. VI., Gdańsk.
- Jankowska Z., 2000, Ochrona przyrody w województwie pomorskim – informator Regionalne centrum Edukacji Ekologicznej, Gdańsk.
- Gerstmannowa E. (red.) 2000, Nadmorski Park Krajobrazowy, Materiały do Monografii Przyrodniczej Regionu Gdańskiego, t. III. Gdańsk.
- Kostarczyk A., Przewoźniak M., (red.), 2002, Diagnoza stanu i koncepcja ochrony środowiska przyrodniczo-kulturowego w województwie pomorskim, Materiały do Monografii Przyrodniczej Regionu Gdańskiego, t. VIII, Gdańsk.
- Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. nr 92, poz. 880)
- Zarządzenie Wojewody Pomorskiego nr 162 z 16 listopada 1999
Komunalny Związek Gmin „Dolina Redy i Chylonki” serdecznie dziękuje Urzędowi Wojewódzkiemu w Gdańsku za udostępnienie materiałów źródłowych wykorzystanych w powyższym tekście.